Prawa pracownika
Podstawową zasadą jest, że podjęcie zatrudnienia powinno być potwierdzone zawarciem z pracodawcą pisemnej umowy o pracę. Mając taki dokument pracownik może być pewny, na jakich warunkach jest zatrudniony.
Przede wszystkim, pracodawca ma obowiązek zawrzeć umowę o pracę na piśmie oraz w ciągu 7 dni od jej zawarcia potwierdzić na piśmie pozostałe warunku zatrudnienia. Podpisania umowy o pracę można żądać już pierwszego dnia pracy. W dokumencie tym powinny znaleźć się podstawowe informacje takie jak:
- określenie stron umowy,
- rodzaj umowy (np. na czas określony i nieokreślony),
- data zawarcia,
- rodzaj wykonywanej pracy (nazwa stanowiska lub rodzaj czynności),
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie,
- wymiar czasy pracy (np. pełny etat),
- termin rozpoczęcia pracy.
W ciągu 7 dni od podjęcia zatrudnienia pracodawca powinien na piśmie poinformować również o innych istotnych kwestiach, w tym przede wszystkim dotyczących:
- częstotliwości wypłaty wynagrodzenia,
- długości okresu wypowiedzenia,
- wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
- obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
- układzie zbiorowym obowiązującym pracownika (jeśli jest).
Jeśli u pracodawcy nie ma regulaminu wynagradzania, pracownik powinien być też poinformowany o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy (art. 29 § 9 kodeksu pracy- k.p.)
Niejednokrotnie zdarza się jednak, że pracodawca pomimo obietnic nie potwierdza na piśmie warunków zatrudnienia. Należy pamiętać, że takie działanie pracodawcy jest bezprawne, a pracownik wbrew pozorom wcale nie jest bezsilny.
Co zrobić gdy pracodawca nie chce podpisać umowy?
Egzekwowaniem przestrzegania praw pracowników zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). Pracownik, którego prawa są łamane (np. nie zawarto z nim na piśmie umowy o pracę) może zgłosić ten fakt do PIP. Pracodawca, co do którego zaszło podejrzenie łamania praw pracowników jest kontrolowany, a w przypadku stwierdzenia w wyniku postępowania kontrolnego nieprawidłowości, PIP może nałożyć obowiązek wykonania określonych działań. Dodatkowo, przeciwko pracodawcy łamiącemu przepisy prawa pracy może zostać wszczęte (w tym na wniosek PIP) postępowanie przed sądem karnym. Nieprzestrzeganie praw pracowników w tym m.in. niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika za które pracodawcy grozi grzywna od 1000,00 zł do 30.000,00 zł.
Już takie działanie skutecznie odstraszy część pracodawców od łamania przepisów prawa pracy. Bez względu jednak na to warto pamiętać, że brak formalnie zawartej umowy o pracę, w przypadku faktycznego jej świadczenia nie stanowi problemu dla dochodzenia roszczeń ze stosunku pracy. Pracownik może wytoczyć pracodawcy tzw. powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy i na inne sposoby: za pomocą zeznań świadków (np. współpracowników, kontrahentów), innych dokumentów (np. podpisywanych w imieniu pracodawcy), korespondencji mailowej, wysokości wynagrodzenia innych pracowników może udowodnić elementy łączącego go z pracodawcą stosunku pracy. W takiej sytuacji wyrok sądu zastępuje umowę o pracę, dlatego bardzo istotne jest, aby bardzo dokładnie wskazać w pozwie wszystkie elementy umowy o pracę.
